برگرفته از کتاب یاد محبوب، جلد 1، صفحه 60

سؤال: می گویند امام عصر ارواحناه فرموده اند:
« ما هرگزشیعیانمان را از یاد نمی بریم و به یاد آنان ایم.» آیا منظور ایشان همه شیعیان اند؛ حتّی گناه کاران یا پاکان و پرهیزگاران ازآنان؟ در این صورت گناه کاران چه می کنند؟

جواب: در فرهنگ روایات اهل بیت، شیعیان افراد خاصّی اند؛ لیکن هیچ واژه و مفهوم و مصداق معنوی، در یک طبقه خاص تعیین نشده بلکه شامل مراتب گوناگون است. اگرچه در صدق یک واژه و مفهوم آن بر افراد برتر، ذهن آماده تر است، آن مفهوم بر مراتب پایین تر نیز صدق می کند. به عبارت دیگر، تمامی کمالات، تشکیکی است و هرگز در تعاریف، تنها مراتب درجۀ اوّل در نظر نیست.- یعنی در کمالات همیشه بهترین ها مورد نظر نیستند.-
در فرهنگ دینی ما، عالِم، مؤمن، فقیه، صالح و متّقی بسیار به کار رفته است؛ امّا متّقی، صالح و مؤمن فقط به رتبه خاصّ و فرد مخصوصی گفته نمی شود؛ گرچه برترین رتبه ها همواره مد نظر باشند. از باب نمونه، فقیه واژه ای است که معنای آن « دانای راسخ در دین » است. منظور از فقیه تنها مرتبۀ مقبولی از فقاهت نیست – که مثلاً شیخ طوسی آن را دارا بوده است- بلکه مراتب کم تر و درجات پایین تر را هم شامل می شود.
نتیجۀ سخن اینکه جملۀ مبارک امام عصر أرواحنا فداه که ( در توقیع شیخ مفید) فرموده اند:
« إنّا غیرُ مُهمِلینَ لِمُراعاتِکُم و لا ناسینَ لِذِکرِکُم»
« ما از یاد شما غافل نیستیم و در رعایت شما سهل انگاری نمی کنیم.»
تنها برترین مقامات شیعیان را شامل نمی شود بلکه سایر مردم پرهیزگار و مراقب را نیز فرا می گیرد؛ به شرط آنکه آن اندازه از اخلاق شیعه بودن دور نباشند که اطلاق واژۀ شیعه بر آن ها مَجاز و غیر حقیقت باشد.
اگر قرار باشد فقط آن مراتب والا و بلند از شیعیان در نظر حضرت مهدی علیه السلام باشند، صرفاً چند نفر معدود را در هر زمان شامل خواهد شد و دیگر مردم تلاش نخواهند کرد که از مراتب دون به مراحل بالاتر سیر و سفر کنند و الطاف و مِهر، فراگیر و همه گیر نخواهد شد؛ حال آنکه، از دریای موّاج محبّت او همه کس به اندازۀ ظرفیت پیمانۀ خود، آب حیات می گیرد و بهرۀ معنوی می برد و هرکه در کنار آب زلال لطف او قرار گیرد از قطرۀ وجود او حیات تازه می یابد.
این قانون مِهر رحمانی خداوند است و امامان مظاهر تامّ مِهر رحمانی و رحیمی اویند. آنان در محبت و دستگیری بی چارگان و درماندگان، لحظه ای دریغ نمی دارند و این خوی کریمان را در اوراق بسیار تاریخ از خود نشان داده اند.
شیخ صدوق رحمة الله علیه در کتاب « ثواب الأعمال» چنین نقل کرده است: مُعَلَّی بن خُنََیس گوید:
« امام صادق علیه السلام در شبی بارانی، به قصد رفتن به ظِلّۀ بنی ساعده [ جایگاهی که به قبیلۀ بنی ساعده منسوب بود و بی نوایان شب ها در آن می خوابیدند] از خانه بیرون آمد و من پشت سر آن حضرت رفتم. در میان راه چیزی از دست حضرتش افتاد.( به درگاه خدا ) عرض کرد:« بسم الله، خداوندا! آن چه را افتاد بازگردان.»
من[در تاریکی] نزدیک رفتم و سلام کردم. فرمود:« تو مُعلّایی؟» گفتم: آری، فدایتان گردم. فرمود:« با دست جستجو کن و هرچه یافتی به من بده.» چون دست بردم، دیدم مقداری نان روی زمین ریخته است. آن ها را برداشتم و به ایشان می دادم. در ضمن متوجّه شدم که انبانی پر از نان هم راه امام است. گفتم: فدایتان شوم، اجازه می دهید آن را من بردارم؟ فرمود:« نه، خودم بایدآن را ببرم؛ لیکن تو با من بیا.»
تا ظلّه بنی ساعده رفتیم. دیدم جمعی در در آن جا خوابیده اند. امام صادق علیه السلام پیش رفت. زیر باروبُنۀ هر کدام، یک قرص و دو قرص نان، به آرامی می گذاشت( تا بیدار نشوند). برای همۀ آنان نان گذاشت. آن گاه بازگشتیم. در راه پرسیدم: آیا اینان همه اهل مذهب حق بودند؟ فرمود:« اگر اهل مذهب حق بودند که درهمه چیز آنان را با خود شریک می ساختم؛ حتّی در نمک و زردچوبه.»
آری، وقتی کسانی که اهل مذهب حق نیستند، این چنین مشمول عنایات و الطاف امام صادق علیه السلام قرار می گیرند و نیز حضرت صادق علیه السلام اهل مذهب حق( یعنی شیعیان) را حتّی در نمک و زردچوبۀ خود سهیم و شریک می خوانند،(نشان از اوج محبت و دوستی و علاقه حضرت به شیعیان) به یقین فرزند بَرومندشان، حضرت مهدی علیه السلام نیز در مورد شیعیان عطوف و مهربان اند و همین بزرگواری و کرامت و آقایی را روا می دارند و ...
در این صورت، به طور خلاصه می توان گفت که: همگان، اعمّ از صالح و طالح، می توانند در معرض انوار عنایت و محبّت آن حضرت قرار گیرند و بر این اساس رواست که صالح هر چه بیشتر در صلاح بکوشد و طالح هرچه بیشتر از معصیت و پلیدی گریخته به صَلاح و اصلاح روی گذارد؛ به این امید که در برابر دید آن ولیّ مهربان قرار گرفته مورد عنایت بی کرانش واقع شود.
در مورد الطاف آن حضرت، مراجعه کنید به:
- بحارالانوار/ جلد 27 صفحات 73 تا 293
- ترجمۀ مکیال المکارم/ جلد 1 صفحات 106و 267و 321
- مهر محبوب
- معرفت امام عصر علیه السلام
- صبح امید/ صفحه 101